Enerji Performans Sözleşmeleri (EPS) Nedir?

Enerji Performans Sözleşmesi (EPS) Nedir? Modelleri, Süreçleri ve Avantajları

Enerji verimliliği, hem çevresel sürdürülebilirlik hem de ekonomik tasarruf açısından giderek daha kritik bir hale geliyor. Peki, enerji tüketimini azaltırken aynı zamanda yatırım maliyetlerini de karşılayabilecek bir model mümkün mü? İşte bu noktada Enerji Performans Sözleşmeleri (EPS) devreye giriyor.

EPS Nedir? (Enerji Performans Sözleşmesi Nedir?)

Enerji performans sözleşmesi; enerji verimliliği iyileştirmelerinin ölçülmesi, doğrulanması ve finansmanının, sağlanan tasarruflara bağlı olduğu bir sözleşme modeli olarak tanımlanıyor. Türkiye’de ise 5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunu ile resmiyet kazanan bu model, “yatırım bedelinin, garanti edilen tasarruflarla karşılanması” prensibine dayanıyor.

Enerji Performans Sözleşmeleri Nasıl Çalışır?

• EPS kapsamında, bir enerji hizmet şirketi (ESCO), müşteri adına verimlilik projelerini hayata geçirir.
• Yapılan yatırım, proje sonunda elde edilen enerji tasarruflarıyla geri ödenir.
• Sözleşme süresince, tasarrufun bir kısmı ESCO’ya ödenirken, süre sonunda tüm tasarruf müşteriye kalır.

Bu model sayesinde, işletmeler ve kurumlar sıfır yatırım maliyetiyle enerji verimliliği projelerini hayata geçirebiliyor. Peki EPS’nin avantajları neler? Türkiye’deki uygulamalar ne durumda? Detayları yazımızın devamında bulabilirsiniz!

‍

‍

Enerji Performans Sözleşmesi Türleri: Hangi Model Size Uygun?

Enerji verimliliği projelerinde Enerji Performans Sözleşmeleri (EPS), farklı ihtiyaçlara ve risk paylaşım modellerine göre çeşitlilik gösteriyor. Peki, hangi EPS türü sizin için en uygun? İşte dünyada yaygın olarak kullanılan 7 farklı EPS modeli ve öne çıkan özellikleri:

1. Garantili Tasarruf Sözleşmesi

Nasıl Çalışır?

• ESCO, projeyi tasarlar ve uygular, minimum tasarrufu garanti eder.
• Müşteri yatırımın büyük kısmını finanse eder, ekipman mülkiyeti müşteridedir.
• Tasarruf garantilenenden az olursa, farkı ESCO öder.

Kimler İçin Uygun?
Bütçesi olan ancak teknik bilgisi sınırlı işletmeler ve kamusal kurumlar.

2. Paylaşımlı Tasarruf Sözleşmesi

Nasıl Çalışır?

• ESCO, finansman, tasarım ve uygulamayı üstlenir.
• Tasarruf, önceden belirlenen oranda (örn. %70 müşteri, %30 ESCO) paylaşılır.
• Sözleşme sonunda ekipman müşteriye devredilir.

Kimler İçin Uygun?
Nakit akışını korumak isteyen ve riski paylaşmayı tercih eden şirketler.

3. Yap-İşlet-Devret (YİD)

Nasıl Çalışır?

• ESCO, projeyi finanse eder, kurar ve işletir.
• Sözleşme süresince mülkiyet ESCO’da, sonrasında müşteriye devredilir.
• Ödemeler, sabit ücret veya enerji tüketimine göre yapılır.

Kimler İçin Uygun?
Büyük ölçekli altyapı projeleri (ör. kojenerasyon tesisleri).

4. Kiralama Modeli

Nasıl Çalışır?

• ESCO, bir finans kurumuyla anlaşarak ekipmanı kiralamaya dayalı finanse eder.
• Müşteri, tasarruflarla taksitleri öder; sözleşme sonunda ekipmanı satın alır.
• İşletme kiralaması (OPEX) veya sermaye kiralaması (CAPEX) seçenekleri mevcut.

Kimler İçin Uygun?
Vergi avantajı arayan veya bilanço yükünü azaltmak isteyen firmalar.

5. Yakıt Esaslı Sözleşme (Chauffage)

Nasıl Çalışır?

• ESCO, tüm enerji yönetimini (bakım, yakıt, işletme) üstlenir.
• Müşteri, mevcut faturadan %5-10 daha az ödeme yapar.
• Uzun vadeli (20-30 yıl) ve düşük riskli bir modeldir.

Kimler İçin Uygun?
Hastaneler, okullar gibi konfor odaklı kamu binaları.

6. İlk-Giren (First-In)

Nasıl Çalışır?

• Müşteri, garantilenmiş sabit bir tasarruf üzerinden ESCO’ya ödeme yapar.
• Tasarruf beklenenden fazla olursa, fazlalık paylaşılır.

Kimler İçin Uygun?
Öngörülebilir bütçe yönetimi isteyen kurumlar.

7. İlk-Çıkan (First-Out)

Nasıl Çalışır?

• ESCO, tüm finansman riskini alır ve tasarrufun tamamını toplar.
• Proje maliyeti karşılandığında sözleşme sona erer.

Kimler İçin Uygun?
Hızlı geri dönüş bekleyen ve risk almak istemeyen müşteriler.

‍

Enerji Performans Sözleşmesi (EPS) Süreci

1. Ön Değerlendirme: Tasarruf Potansiyelini Belirleme

Ne Yapılır?

• Bina veya tesisin enerji tüketimi analiz edilir.
• Enerji etüdü (ön fizibilite) yapılır (şirket içi enerji yöneticisi veya bağımsız danışmanla).
• Tasarruf potansiyeli ve uygulanabilecek önlemler listelenir.

Neden Önemli?
Projenin teknik ve ekonomik uygunluğu bu aşamada belirlenir.

2. İhale Süreci: Şartname Hazırlığı

Ne Yapılır?

• İhale dokümanı hazırlanır (minimum tasarruf garantisi, risk paylaşımı, hizmet kapsamı).
• İhale daveti yayınlanır.

Dikkat Edilecekler:

• Şartnamede ölçüm ve doğrulama metodolojisi (IPMVP gibi) net belirtilmeli.
• Finansal ve teknik kriterler açık olmalı.

‍

3. Yetkinlik Değerlendirmesi

Ne Yapılır?

• Başvuran ESCO’lar, teknik yeterlilik (referans projeler) ve finansal kapasite (bütçe, sigorta) açısından değerlendirilir.

‍

4. Detaylı Teklifler: Fizibilite ve Garantiler

Ne Yapılır?

• Ön değerlendirmeden sonra, şirketler detaylı fizibilite raporu sunar:
  
  • Ayrıntılı teklifte; onaylanmış minimum garantili tasarruf seviyesi, önerilen projenin bugünkü değeri, öngörülen enerji verimliliği önlemleri ve uygulanabilecek farkındalık faaliyetleri ile proje için önerilen uzmanların nitelikleri gibi konular yer alır. 

‍

5. Ek Değerlendirmeler: Saha Ziyareti ve Toplantılar

Ne Yapılır?

• ESCO’larla teknik detaylar tartışılır.
• Referans tesisler ziyaret edilir.
• Risk paylaşım modeli (garantili/paylaşımlı) netleştirilir.

‍

6. Teklif Değerlendirme: Kazanan ESCO Seçimi

Kriterler:

• Teknik uygunluk (proje kapsamı, mühendislik çözümleri).
• Finansal avantaj (en düşük maliyet + en yüksek tasarruf).
• Ölçüm ve izleme planı (veri şeffaflığı).

‍

7. Finansman: Bütçe ve Risk Yönetimi

Ne Yapılır?

• Finansman kaynağı belirlenir (ESCO’nun özkaynağı, banka kredisi, leasing).
• Bilanço etkisi analiz edilir (OPEX/CAPEX).
• Teminatlar ve temerrüt durumu için plan oluşturulur.

Türkiye’de Destekler:

• Enerji Verimliliği Kanunu kapsamında vergisel avantajlar.
• KOSGEB ve TÜBİTAK hibeleri.

‍

8. Sözleşme İmzalanması: Son Adım

Sözleşmede Olması Gerekenler:

• Ölçme ve doğrulama (M&V) planı.
• Fesih koşulları (iflas, anlaşmazlık, tesisin devri).
• Tahkim mekanizması (anlaşmazlık çözümü için bağımsız hakem).

Önemli Uyarı:

• Sözleşme süresi (genellikle 5-15 yıl), tasarrufların yatırımı karşılamasına göre belirlenir.

‍

EPS Projelerinde Başarı İçin 5 İpucu

1️ Şeffaf veri paylaşımı: Geçmiş enerji faturaları ve tüketim verileri eksiksiz sağlanmalı.
2️ ESCO seçiminde uzman mühendislik öncelikli olmalı.
3️ Yerel yönetimlerle işbirliği yaparak mevzuat desteği alın.
4️ Pilot projelerle başlayarak riski minimize edin.
5️ Düzenli performans denetimi yapın.

‍

Sonuç

Enerji Performans Sözleşmeleri (EPS), hem enerji verimliliği sağlamak hem de yatırım maliyetlerini tasarruflarla karşılamak isteyen işletmeler ve kamu kurumları için ideal bir çözüm sunar. Farklı ihtiyaçlara uygun modelleriyle, sıfır yatırımla enerji verimliliği projelerini hayata geçirme imkânı tanıyan EPS, aynı zamanda çevresel sürdürülebilirliğe de katkıda bulunur. Türkiye’ de yasal altyapısı bulunan bu model, doğru planlama ve uzman ESCO seçimiyle yüksek verimlilik sağlar.

Enerji maliyetlerinin giderek arttığı günümüzde, EPS projeleri işletmelere rekabet avantajı kazandırırken, kamu kurumlarına da kaynak tasarrufu sağlar. Şeffaf bir süreç yönetimi, düzenli performans takibi ve uygun finansman modelleriyle EPS, enerji verimliliği yatırımlarını risksiz ve kazançlı hale getirir. Enerji maliyetlerinizi düşürmek mi istiyorsunuz? Size özel EPS çözümünüz için uzman ekibimizle iletişime geçin!